آموزش نحوه کار با لینوکس
در این آموزش نحوه کار با سیستم عامل لینوکس را به صورت پایه به شما عزیزان یاد خواهیم داد، پس با ما همراه باشید.
لینوکس چیست؟
ﻟﻴﻨﻮﻛﺲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻪ ﮔﺮوﻫﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺎﻣﻞ ﻫﺎي راﻳﺎﻧﻪ اي ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺘﻦ ﺑﺎز ( ﻛﻪ open source) ﺳﺎﺧﺘﻪ میﺷﻮد. اﻳﻦ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻓﺮدي ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ از آن ﺑﻪ ﺻﻮرت آزاداﻧﻪ و راﻳﮕﺎن از آن (GNU) ﺗﺤﺖ ﻣﺠﻮز ﮔﻨﻮ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ، در آن ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ آن را ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺑﺪﻫﺪ. در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺴﺘﻪ ي ﻟﻴﻨﻮﻛﺲ را ﻟﻴﻨﻮﻛﺲ ﻧﺎﻣﻴﺪ.
حالا با اصطلاحات و کلمات کلیدی لینوکس آشنا می شویم:
ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ ﻟﻴﻨﻮﻛﺲ را راﺣﺖ ﺗﺮ ﻓﺮا ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ،ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺮﺧﻲ از اﺻﻄﻼﺣﺎت ﻟﻴﻨﻮﻛﺲ را ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﺪ.
1- مدیر سیستم یا کاربر ریشه (Root)
کاربر در ویندوز با نام Administrator ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد اﻳﻦ ﻛﺎرﺑﺮ ﻣﺪﻳﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺳﺖ و اﺟﺎزه ي ﻫﺮ ﻛﺎري Administrator اﻳﻦ ﻛﺎرﺑﺮ در وﻳﻨﺪوز ﺑﺎ ﻧﺎم را در ﺳﻴﺴﺘﻢ دارد. ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ اﮔﺮ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎرﺑﺮ و اﻣﻜﺎﻧﺎت آن ﻧﺪارﻳﺪ ﺑﺎ ﻛﺎرﺑﺮ اﺳﺘﺎﻧﺪارد وارد ﺷﻮﻳﺪ.
2- پارتیشن (SWAP)
در ﻫﻨﮕﺎم ﻧﺼﺐ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﭘﺎرﺗﻴﺸﻦ ﺑﺴﺎزﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻣﺠﺎزي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد. ﺑﺎﺷﺪ RAM ﺗﺮﺟﻴﺤﺎ ﺑﺎﻳﺪﺑﺮاﺑﺮ ﻳﺎ ﻛﻤﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻧﺪازه رم Ram باشد.
3- فایل سیستم لینوکس
EXT3 یا EXT4 ﻗﺎﻟﺐ ﺑﻨﺪی ﭘﺎرﺗﻴﺸﻦ ﻫﺎي ﻟﻴﻨﻮﻛﺲ ﻣﺜﻞ NTFS در وﻳﻨﺪوز اﺳﺖ.
4- شاخه ریشه یا /
ﺷﺎﺧﻪ رﻳﺸﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺳﻄﺢ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﺎﻳﻞ ﻟﻴﻨﻮﻛﺲ اﺳﺖ و ﺗﻤﺎم ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎ و ﻓﺎﻳﻞ ﻫﺎ در زﻳﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﻳﻦ ﺷﺎﺧﻪ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺷﺎﺧﻪ home ﻳﻜﻲ از ﭘﺮ ﻛﺎرﺑﺮد ﺗﺮﻳﻦ زﻳﺮ ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎي ﺷﺎﺧﻪ رﻳﺸﻪ است.
5- Failsafe
در ﻣﻮاﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﺗﻨﻈﻴﻤﺎت ﻣﻌﻤﻮل ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺑﻮت ﺷﺪن ﻧﺪارد،ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ سیستم را در حداقل امکانات بالا بیاوریم مانند حالت Safe mode در ویندوز
6- Respository
ﺑﻪ ﻣﺨﺎزن ﻧﺮم اﻓﺰاري ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آن ﻫﺎ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻫﻤﻮاره ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺑﺮوز ﻧﮕﻪ داﺷﺖ Respository می گویند.
7- Dependency
در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮاﻗﻊ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻧﺮم اﻓﺰاري را ﻧﺼﺐ ﻛﻨﻴﻢ اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﻳﺎ ﻓﺎﻳﻞ دﻳﮕﺮي دارد ﻛﻪ آن را Dependency میﻧﺎﻣﻨﺪ.
8- Desktop Enironment
ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ Unity و KDE و Gnome واﺳﻂ ﮔﺮاﻓﻴﻜﻲ ﻛﺎرﺑﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎر ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮ راﺣﺖ ﺗﺮ ﻣﻲ ﺳﺎزد. واﺳﻂ ﻫﺎي ﮔﺮاﻓﻴﻜﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ.
9- بسته های نرم افزاری
مجموعه ای از فایل های مورد نیاز یک برنامه است که برای سادگی مدیریت و کنترل در یک فایل نگهداری می شود.علاوه بر فایل های لازم برای اجرای برنامه ها، در بسته ها فایل های مخصوصی وجود دارند که وظیفه آن ها کپی کردن این فایل های اجرایی در مسیر صحیح است.
ما لیستی از بهترین و پرکاربردترین دستورات سیستم عامل لینوکس را برای شما آماده کرده ایم که به شرح ذیل است:
دستور | عملیات | آرگومان های مهم | توضیحات و مثال |
ls | نمایش محتویات یک پوشه ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻫﻤﻪ ﻓﺎﻳﻞ ﻫﺎ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻟﻴﺴﺖ درﺧﺘﻲ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻫﻤﺮاه ﻣﺠﻮزﻫﺎ و ﮔﺮوه ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺑﺮ اﺳﺎس آﺧﺮﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻓﺎﻳﻞ ﻫﺎ | a- l- lh- t- | ﻓﺎﻳﻞ ﻫﺎي ﻣﺨﻔﻲ را ﻫﻢ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ls -a ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻟﻴﺴﺘﻲ ﻓﺎﻳﻞ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ls -l ﻣﺠﻮزﻫﺎي ﻫﻤﻪ ﻓﺎﻳﻞ ﻫﺎ راﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ls -lh به ترتیب آخرین فایل های ایجاد شده ls -t |
cd ..cd | رفتن به یک پوشه برگشت به پوشه قبلی | cd folder1 از دستور cd می توان به پوشه home رفت | |
mkdir | دستور ساخت یک پوشه ﺳﺎﺧﺖ ﭘﻮﺷﻪ ﻫﺎي ﺗﻮ در ﺗﻮ ﺳﺎﺧﺖ ﭘﻮﺷﻪ ﺑﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺠﻮز | دستور خالی p- m- | ساختن یک پوشه با نام mkdir folder1 پوشه 2 در داخل پوشه 1 mkdir -p 1/2 روش نوشتن دستور mkdir -m-74 folder1 |
touch | ساختن یک فایل هیچ فایلی ساخته نمی شود ساخت اجباری یک فایل | c- f- | touch file touch-c بدون خطا فایل ساخته می شود touch -f |
nano | ویرایش کردن یک فایل | nano file | |
rm | پاک کردن یک فایل پاک کردن بی درنگ فایل پاک کردن اجباری یک فایل پاک کردن چند فایل پاک کردن یک پوشه | i- f- f- rf- rf- | rm file rm -I file rm -f file rm -f file file2 rm -rf folder rm -rf folder folder2 |
.filename | مخفی کردن پوشه یا فایل | ندارد | در اول اسم پوشه یا فایل نقطه بگذارید. فایل مخفی و در محیط گرافیکی دیده نمی شود. |
cat tac more less head tail | نمایش یک فایل از سطر اول نمایش یک فایل از سطر آخر نمایش یک فایل بیشتر نمایش یک فایل کمتر نمایش چند خط اول فایل نمایش چند خط آخر فایل | n- n- | cat file 1 tac file 1 more file 1 less file 1 دو سطر اول فایل را نشان می دهد head -2 file1 دو سطر آخر فایل را نشان می دهد tail -2 file1 |
software filename | اجرای یک فایل با یک برنامه مشخص | firefox file.html | |
cp | کپی کردن یک فایل کپی کردن محتویات یک پوشه به جایی دیگر | نام فایل جدید نام فایل cp نام فایل جدید cp dir | |
mv | جابجایی فایل ها | آدرس جدید نام فایل mv mv data1 ./Desktop/client نام جدید نام فایل mv mv large small | |
stat | خصوصیات فایل یا فولدر | stat file.jpg | |
find iname locate which | یافتن یک فایل یا دایرکتوری | مثال: find/ -iname *mp3 locate file name which file name | |
gpg -c | رمز گذاری بر روی فایل | gpg -c file.txt | |
gpg | برداشتن رمز یک فایل | gpg file.txt | |
pwd | یافتن مسیر فعلی | مسیری که شما الان در آنجا هستید را نشان می دهد | |
date | نمایش تاریخ و زمان | s- r- u- | نمایش تاریخ و زمان سیستم date -r filename date -u |
cal | نمایش تقویم | cal 2019 | |
free | نمایش میزان رم و فضای swap نمایش میزان رم به مگابایت | m- | free free -m |
ps | لیست پردازش های در حال اجرا | axu- ef- | ps -axu Ps -ef |
top | لیست پردازش های در حال اجرا پردازش های فعال | i- | top -i |
clear | پاک کردن صفحه ترمینال | clear | |
history | دستورات نوشته شده | history | |
history -c | پاک کردن history | history -c | |
init 0 | دستورات خاموش شدن سیستم | init 0 | |
reboot | راه اندازی مجدد سیستم | reboot | |
shutdown now | خاموش کردن سیستم | shatdown now | |
help- | دیدن توضیحات و آرگومان های یک دستور | man cp help cp– | |
sudo useradd username | ساخت یک کاربر | sudo useradd client | |
sudo userdel -r username | حذف یک کاربر | sudo userdel client | |
sudo passwd -r username | تغییر پسورد کاربر | sudo passwd root | |
su | رفتن به کاربر روت | su root | |
w | کاربران در حال استفاده از سیستم | w | |
finger user | اطلاعات درباره ی یک کاربر | finger client | |
bz2 | فشرده سازی با فرمت bz2 | bz2 file1 | |
bunzip | خارج کردن فرمت bz2 | bunzip file.bz2 | |
gzip | فشرده کردن با فرمت gz | gzip file1 | |
gunzip | خارج کردن فرمت gz | gunzip file.gz | |
rar newfile file | فشرده کردن فایل با فرمت rar | rar file2.rar file1 | |
unrar | خارج کردن فرمت rar | Unrar file.rar | |
zip newfile file | فشرده کردن با فرمت زیپ | zip file2.zip file1 | |
unzip | خارج کردن با فرمت زیپ | unzip file2.zip | |
tar | فشرده کردن با فرمت tar | c- | Tar -c file2.tar file1 |
tar | خارج کردن با فرمت tar | x- | tar -x file.tar |
نکته مهم
در فشرده کردن نوع tar می توانید از آرگومان های c- و v- و f- و z- و x- استفاده کنید.
C= compress به معنای فشرده سازی است.
V= نمایش لیست فایل ها می باشد.
f= برای فشرده کردن فولدر یا دایرکتوری
z= برای فشرده کردن با فرمت tar.gz
x= برای خارج کردن فایل از حالت فشرده می باشد.